Mae canlyniadau arolwg Bugs Matter y llynedd wedi’u cyhoeddi – bu gostyngiad syfrdanol o 57.8% rhwng 2004 a 2021 yn nifer y pryfed a samplwyd ar blatiau rhif cerbydau gan ddinasyddion wyddonwyr ledled y DU.
Yng Ngwent, mae nifer y pryfed wedi gostwng 40% rhwng 2004 a 2021, sy’n peri pryder. Gallwch ddarllen yr adroddiad llawn yma:
Mae'r ffigurau hyn yn dangos tuedd sy'n dirywio’n gyflym yn niferoedd y pryfed ledled y wlad. Mae'r canfyddiadau hyn yn gyson ag ymchwil sydd wedi adrodd yn eang ar dueddiadau o ddirywio yn fyd-eang.
Penny Frith
Arolwg Bugs Matter – bod yn Ddinesydd Wyddonydd
Mae pryfed yn peillio tri chwarter ein cnydau bwyd, yn ogystal â bod yn elfennau hanfodol o ecosystemau. Fodd bynnag, mae eu niferoedd yn gostwng.
Mae Bugs Matter yn arolwg Dinesydd Wyddoniaeth. Rydym eisiau ailadrodd yr arolwg bob blwyddyn er mwyn deall y poblogaethau lleol o bryfed yn llawn a sut i'w diogelu rhag colledion poblogaeth pellach. Mae monitro niferoedd y pryfed hefyd yn ddangosydd da ar gyfer mesur llwyddiant ein gwaith cadwraeth ar raddfa tirwedd.
Lawrlwytho’r ap i gymryd rhan
Bydd rhannu canfyddiadau eich siwrneiau yn ein helpu ni i ddeall mwy am ein poblogaethau o bryfed, wrth i dystiolaeth gynyddol dynnu sylw at eu dirywiad ar raddfa fyd-eang. Mae eich cyfranogiad yn yr arolwg natur yma’n hanfodol i ni allu monitro tueddiadau poblogaeth, mynd i'r afael ag achosion colli pryfed, a'u hatal a'u gwyrdroi.
Drwy gymryd rhan yn arolwg Bugs Matter, rydych chi’n cyfrannu data pwysig i adnabod tueddiadau poblogaeth pryfed.
Os oes gennych chi ffôn clyfar, gallwch chi gymryd rhan gan ddilyn y camau hawdd yma:
- Lawrlwytho’r ap am ddim sydd ar gael ar IOS ac Android.
- Creu cyfrif i gofrestru a bydd eich ‘sblatometr’ yn cael ei bostio atoch chi.
- Dechrau arolygu ar unrhyw siwrnai rydych chi’n ei gwneud mewn cerbyd rhwng 1af Mehefin a 31ain Awst.
- Gorau po fwyaf o deithiau hanfodol y byddwch chi'n eu defnyddio i gynnal yr arolwg - ac mae cyfrif o ddim pryfed yr un mor bwysig i'w gyflwyno!
Mae’r cysyniad yn syml:
- Glanhewch y plât rhif cyn gwneud taith hanfodol mewn cerbyd.
- Pan fyddwch yn cyrraedd pen eich taith, cyfrwch y pryfed sydd wedi’u lladd ar y plât rhif gan ddefnyddio grid ‘sblatometr’ a fydd yn cael ei bostio atoch chi pan fyddwch yn cofrestru.
- Wedyn rhaid cyflwyno llun a manylion drwy'r ap.
- Nid oes raid i chi fod yn yrrwr y cerbyd rydych chi’n teithio ynddo - ond mae angen ei ganiatâd.
- Mae'r ap hefyd yn cynnwys tiwtorial a rhywfaint o gyngor diogelwch.
Pam cyfrif pryfed wedi'u gwasgu?
Mae pryfed yn wynebu difodiant torfol. Maent yn elfen hanfodol o ecosystemau ac mae bywyd anifeiliaid mewn perygl. Hebddynt, byddai bywyd ar y ddaear yn chwalu. Fodd bynnag, mae’r patrymau a’r tueddiadau mewn niferoedd pryfed yn gynnil, ac mae angen mwy o ddata i ddeall beth sy'n digwydd yn llawn.
Gallwch chi helpu drwy gymryd rhan yn ein harolwg yr haf yma yn ogystal â chymryd y camau syml hyn gartref:
- Gall defnyddio opsiynau eraill yn lle gwrtaith mawn helpu i leihau allyriadau CO2 ac arafu effaith newid hinsawdd ar bryfed a'n hamgylchedd.
- Cadw’r chwistrell - drwy ddileu neu leihau ein defnydd o blaladdwyr, gallwn atal dirywiad miloedd o bryfed mewn amrantiad.
- Bod yn llai taclus – gallwch chi helpu’r pryfed yn eich gardd drwy adael i’r glaswellt dyfu’n dalach a hau blodau gwyllt. Pe bai gan bob gardd lecyn bach ar gyfer pryfed, gyda'i gilydd mae'n debyg mai dyma fyddai'r ardal fwyaf o gynefin bywyd gwyllt yn y byd.
- Gwylio eich ôl troed - mae newid hinsawdd yn fygythiad cynyddol i amrywiaeth eang o fywyd gwyllt, gan gynnwys pryfed. Prynwch eich bwyd gan gyflenwyr lleol, defnyddiwch eich siop leol, neu dyfu eich llysiau eich hun. Nid yn unig y bydd hyn yn lleihau eich ôl troed carbon, ond hefyd bydd yn helpu cynhyrchwyr bwyd bach i gystadlu â busnesau bwyd a ffermio mawr.
- Ymunwch â sefydliad fel eich Ymddiriedolaeth Natur leol neu Buglife. Mae elusennau fel y rhain yn gwneud gwaith hanfodol i warchod ac adfer ein safleoedd bywyd gwyllt pwysicaf, adfer cynefinoedd coll ar raddfa fawr ac ailgysylltu ein cefn gwlad.
Mae arnom ni angen eich help chi i ddiogelu dyfodol cynaliadwy ar gyfer pryfed a ni’n hunain.
Ewch ati i Gymryd Rhan
Argyfwng Hinsawdd a Byd Natur
Rydyn ni yng nghanol argyfwng. Ledled y byd, gallwn weld effaith ddinistriol newid yn yr hinsawdd ar bobl ac ar y byd naturiol o’n cwmpas. Mae Ymddiriedolaeth Natur Gwent yn cydweithio i gasglu data, i ddeall beth sydd wrth wraidd hyn, ac i weithio i geisio dad-wneud y dirywiad er mwyn sicrhau dyfodol cynaliadwy i bryfed o bob math – ac i ninnau.
Heb wenyn a phryfed peillio, fe fydd hi'n anodd iawn cynhyrchu bwyd a goroesi yn y dyfodol – allwch chi helpu i ariannu ein hateb naturiol?
Am wybodaeth – rydyn ni hefyd wedi creu blwch negeseuon e-bost: info@bugsmatter.app